İNGİLTERE NERDEN NEREYE

LONDON uzmanlarına, hasseten sermuharririmize sorulur; Anlatılanlar doğrumudur?.. m.kırali 30.07.2008 nereden nereye......... Ellerinizi yikarken suyun sicakligi tam istediginiz gibi degilse eskiden Ingiltere'de bu islerin nasil yapildigini düsünün de halinize şükredin, 1500'lerde Ingiltere'de isler söyle yapiliyordu : Insanlarin çogu Haziran'da evleniyordu Çünkü senelik banyolarini Mayis ayinda yapiyorlar, Haziran'da hala çok kötü kokmuyorlardi. Ama yine de kokmaya basladiklari için gelinler vücutlarindan çikan kokuyu bastirmak amaciyla ellerinde bir buket çiçek tasiyordu. Banyolar içi sicak suyla doldurulmus büyük bir fiçidan meydana geliyordu. Evin erkegi temiz suyla yikanma imtiyazina sahipti. Ondan sonra ogullari ve diger erkekler, daha sonra kadinlar, sonra çocuklar ve en son olarak ta bebekler ayni suda yikaniyordu. Bu esnada su o kadar kirli hale geliyordu ki içinde gerçekten bir seyleri kaybetmek mümkündü. Ingilizce'deki "banyo suyuyla birlikte bebegi de atmayin" (Don't throw the baby out with the bath water) deyimi buradan gelmektedir. Evlerin çatilari üst üste yigilmis kamistan yapiliyor, kamislarin altinda tahta bulunmuyordu. Burasi hayvanlarin isinabilecekleri tek yer oldugu için bütün kediler, köpekler ve diger küçük hayvanlar (fareler, böcekler) çatida yasiyordu. Yagmur yagdigi zaman çati kayganlasiyor ve bazen hayvanlar kayarak çatidan asagi düsüyordu. Ingilizce'deki "kedi-köpek yagiyor" (It's raining cats and dogs) deyimi buradan gelmektedir. Yukaridan evin içine düsen seyleri engelleyecek hiçbir sey yoktu. Böceklerin ve buna benzer nesnelerin yataklarin içine düsmesi büyük bir sikinti olusturuyordu. Etrafinda yüksek direkler ve üstünde örtü bulunan Ingiliz usulü yataklar buradan gelmektedir. Zemin toprakti. Sadece zenginlerin zemini topraktan baska bir seyden yapilmisti. Toprak kadar fakir (dirt poor) tabiri buradan çikmistir. Zenginlerin ahsaptan yapilmis zeminleri vardi. Bunlar kisin islandigi zaman kayganlasiyordu. Bunu önlemek için yere saman (thresh) seriyorlardi. Kis boyunca saman sermeye devam ediliyordu. Bir zaman geliyordu ki kapi açilinca saman disariya tasiyordu. Buna mani olmak üzere kapinin altina bir tahta parçasi konuyordu ki bunun adi "thresh hold" (saman tutan; Türkçesi "esik") idi. Yemek pisirme islemi her zaman atesin üzerine asili durumdaki büyük bir kazanin içinde yapiliyordu. Her gün ates yakiliyor ve kazana bir seyler ilave ediliyordu. Çogu zaman sebze yeniyor, et pek bulunmuyordu. Aksam yahni yenirse artiklar kazanda birakiliyor, gece boyunca soguyan yemek ertesi gün tekrar isitilarak yenmeye devam ediliyordu. Bazen bu yahni çok uzun süre kazanda kaliyordu. "Bezelye lapasi sicak, bezelye lapasi soguk, kazandaki bezelye lapasi dokuz günlük" (peas porridge hot, peas porridge cold, peas porridge in the pot nine days old) tekerlemesinin mensei budur. Bazen domuz eti buluyorlar o zaman çok seviniyorlardi. Eve ziyaretçi gelirse domuz etlerini asarak onlara gösteris yapiyorlardi. Birisinin eve domuz eti getirmesi zenginlik isaretiydi. Bu etten küçük bir parça keserek misafirleriyle oturup paylasiyorlardi. Buna "yag çignemek" (chew the fat) adi veriliyordu. Parasi olanlar kalay-kursun alasimindan yapilmis tabaklar alabiliyordu. Asidi yüksek olan yiyecekler kursunu çözerek yemege karismasina sebep oluyor, böylece gida zehirlenmelerine ve ölüme yol açiyordu. Domatesler buna sik sik sebep oldugu için bunda sonraki yaklasik 400 yil boyunca domateslerin zehirli oldugu düsünülmüstü. Çogu insanin kalay-kursun alasimindan yapilmis tabaklari yoktu. Onun yerine tahta tabaklar kullaniyorlardi. Çogu zaman bu tabaklar bayat ekmekten yapiliyordu. Ekmekler o kadar bayat ve sertti ki uzun zaman kullanilabiliyordu. Bunlar hiçbir zaman yikanmadigi için içinde kurtlar ve küfler olusuyordu. Kurtlu ve küflü tabaklardan yemek yiyen insanlarin agizlarinda "tabak agzi" (trench mouth) denen hastalik ortaya çikiyordu. Ekmek itibara göre bölüsülüyordu. Isçiler yanik olan alt kabugu, aile orta kismi, misafirler de üst kabugu alirdi. Bira ve viski içmek için kursun kadehler kullaniliyordu. Bu bilesim insanlari bazen birkaç gün suursuz vaziyette tutabiliyordu. Yoldan geçen insanlar bunlarin öldügünü sanip defnetmek için hazirlik yapiyordu. Bunlar birkaç gün süreyle mutfak masasinin üstüne yatiriliyor¸ aile etrafina toplanip yiyip-içerek uyanip uyanmayacagina bakiyordu. Buna "uyanma" nöbeti deniyordu. Ingiltere eski ve küçük bir yerdi, insanlar ölülerini gömecek yer bulamamaya baslamisti. Bunun için mezarlari kazip tabutlari çikariyor, kemikleri bir "kemik evi"ne götürüyor ve mezari yeniden kullaniyorlardi. Tabutlar açildiginda her 25 tabutun birinde iç tarafta kazinti izleri oldugu görüldü. Böylece insanlarin diri diri gömüldügü ortaya çikti. Buna çözüm olarak cesetlerin bileklerine bir ip baglayip bu ipi tabuttan disariya tasiyarak bir çana bagladilar. Bir kisi bütün gece boyu mezarlikta oturup zili dinlerdi. Buna mezarlik nöbeti "graveyard shift") denirdi. Bazilari zil sayesinde kurtulur ("saved by the bell") bazilari da "ölü zilci" (dead ringer) olurdu. Gerçekler bunlar. Kim demis tarih sıkıcıdır diye.. Derleyen Haldun Keskin MEKANIN CEVABIDIR Sevgili Kirali, Haldun Keskin Kardeşimizin anlattıkları (Cenazeler ve tabutlar Hariç -Salgın hastalıklardaki bazı önlemler..fazla abartılmış) Maaalesef..! Dogrudur.. Reis.. Bizim İngilterenin.. 800 yıl öncesindeki hali o kadar içler acısı idiki.. Romalılar.. "Ulan.. acaba degermi..? bu dandik adaya asker çıkarmaya.. maliyetini kurtarırmı.."diye düşünüp, uzun müddet tereddüt ettikten sonra .. Bir bölük kadar Altay kökenli (Sarmat ve hun savasçıları) lejyonerle.. Adaya çıkıyorlar.. bir müddet kuzeye yol alıyorlar.. bakıyorlar etrafta hiçbir yapılanma yok... şehir yok.. tapınak yok.. Kesecek adam yok.. yiyecek sıgır yok..(sıgır bizim ingiltereye bundan 300 yıl önce geldi.. nerede ise Hindistanlılar gibi sıgıra tapacaklardı.. ama artık hristiyan olduklarından allahları yerine karakterlerini degiştirip,, kertenkele karakterinden sıgır karakterine geçtiler..)ev yok..., bark yok.. yok..yok..yok.. Nerde kalmıştık üstad ha.. Bu bizim Romanın paralı askerleri kesecek adam aramak amacıyla.. yürürlerken... Bazen kendilerini görünce kaçan bir takım mahluklara rastlıyorlarsada.. İlk önce.. bunların ingiliz.. pardon insan olduklarının anlıyamıyorlar.. romalı lejyonlar.. kuzeye yürüyor.. evrim aşamasını tamamlayamayan ingilizler de... önlerinde kuzeye hoplaya zıplaya çekiliyorlar.. Romalılar bakıyorki bu böyle olmayacak... Kuzey yrım kürede dünyanın son sınırı olarak burayı tesbit edip, adanın orta yerinde dogudan batıya uzananan.. bir hayvan çiti.. pardon duvar örüyorlar.. Vee.. Kuzeydeki mahlukatın roma medeniyet dünyasına girmesini yasaklıyorlar.. İşin enteresan tarafı.. bu mahlukat bir sıgır içgüdüsü ile.. "bu duvarın ötesinde ne var acep...?" diye merak edip karşı tarafa kendiliginden geçmiyorlar...İyimi..!! Romalılar.. yokoluncaya kadar.. bu adadakileri "hey barbar" diye çagırıyorlar.. Bizim ingilizlerde.. okuma, yazma, konuşma "nanay" oldugundan.. çekinerek uzaktan bu kendilerine barbar diye hitap eden romalılara.. " aaaffraaaruud..hoorbl, yaag..naau.. aaaeet..Kamaau" şeklinde.. ( Korkirem.. korkirem..sen şimdi beni yersin.. sen şimdi git buradan anlamında..) şadaraban.. acamkurdı makamında seslerle cevaplar veriyorlar.. bu "barbar" (Laf benim degildir..Romalılarındır..) yani Kendilerini tanıtan bu lafı... çok sevdiler.. Romalılardan ögrendikleri bu barbar lafını.. Barbarlıgı iyi birşey zannedip.. sonradan.. ingiliz olmayan herkese..ve çok sevdikleri müstemleke halklarına barbar demeye başladılar.. yani onları ingilizlerle aynı seviyede göstermenin diplomatik yolunu bu şekilde bulmuş oldular.. işte meşhur ingiliz diplomasisi dedikleride buydu..Zaten. Bizim.. görgülü ve asalet abidesi İngilizlerin sıgırlıkları bununla kalsa yine iyi... Senin Haldun Keskin'in.. zeytin yagını..( hani sizin türklerin bol bulduklarından dolayı saçlarını briyantikledikleri Zeytin yagını) ilk gördüklerinde... "herderde deve altın suyu" zannetmişler Hatta zengin yemek davetlerinde.. Masaya gösteriş olsun diye iki damla zeytinyagı koyup büyük sükse yaparlarmış.. Hatta.. Bu iki damladan bir damlasını yalayan ingiliz konuk.. da vondefull...wonderfull.. ekscellent.. diye bagırarak kendini yerlere atarmış.. hatta ben küçükken hatırlıyorum.. bizim london sokaklarındaki lüküs aczanelerde.. hacı yagı şişelerinde.. bu zeytinyagı.. ilaç niyetine fahiş fiatlarla satılmaya çalışılır.. kimsenin almaya gücü yetmediginden.. zeytinyagının içinden zeytinagacı çıkardı.. (burada biraz mübalaagaya kaçmış olabilirim.. maksadım ifadeye güç kazandırmak.. bu bizim ingilizlerin durumunun vehametini vurgulamak...) Haldun Keskin kardeşimizin satışlarına bir nebzede olsa katkı saglamaktır.. Yaa işte böyle.. Dostum.. Daha bizim İngilizlerde.. ne sıtrencırs' lıklar var.. ama.. yerimiz dar maalesef... Bu yüzden anlatamıyorum.. Koca Reis.. Sevgili Kirali.. Selam,Saygı ve sevgiler... Mekan..